پزشکی نبوی و جهان غرب

پزشکی مدرن و روش های امروزی بهداشت و توسعه ی سلامت تا حد زیادی مدیون آموزه های پیامبر اکرم (ص) و دانشمندان بزرگ اسلامی است، اما متأسفانه قسمت اعظم این خدمات هم چنان برای مردم دنیا ناشناخته باقی مانده است. برای مثال، خدمات حکما و اندیشمندان مسلمانی هم چون ابن سینا، زکریای رازی، ابوریحان بیرونی و الزهراوی موجب پیدایش پیشرفت های شگرفی در علوم مختلف پزشکی گردید که چندین قرن به منزله ی موتور محرکی برای گسترش مرزهای دانش پزشکی در اروپا عمل نمود. الطب النبوی (طب پیامبر) مجموعه ای از دستورات پزشکی است که توسط مسلمین به عنوان یک جایگزین برای سیستم پزشکی یونانی (منشأ گرفته از طب جالینوس galen ) مورد استفاده قرار گرفته است. در حقیقت، نگارندگان طب النبی افراد مذهبی و غیر پزشکی بودند که با استفاده از آیات قرآن و شیوه ی زندگی رسول اکرم (ص) این دستورات را جمع آوری نموده بودند. اگر چه طب النبی در ابتدا به عنوان یک جایگزین برای طب یونانی مطرح شده بود، اما بعدها بزرگانی نظیر الذهبی (adh-dhahabi  ) کوشیدند تا طب عربی- اسلامی را با طب یونانی ممزوج نمایند. از این رو، این دسته از اندیشمندان مسلمان تعالیم بقراط (hippocrates) و جالینوس (galen) را نیز علاوه بر پزشکان مسلمان مورد استناد قرار داده اند. اما از سوی دیگر تقریباً تمام روش های درمانی پیشنهاد شده توسط اندیشمندانی هم چون جلال الدینی السبوطی (متوفی 1505 میلادی) بر اساس دانش پزشکی در زمان رسول اکرم(ص)، که از قرآن کریم، سنت حضرت رسول، احادیث روایت شده از ایشان و روش های درمانی رایج در جوامع اسلامی اولیه منشأ گرفته بود، است. با توجه به شواهد موجود، استفاده از ویژگی های درمانی حنا، زیتون و مسواک از جمله اقدامات درمانی در طب النبی است که به خوبی مستند سازی شده اند. این درحالی است که برخی دانشمندان غربی کوشیده اند تا از اساس و بنیان منکر توجه اسلام به پزشکی و مقوله ی سلامت گردند. نقطه ی اوج این دیدگاه افراطی و غیر علمی در نوشته های مانفرد اولمان (manfred ullman ) دیده می شود. وی در کتاب خود تحت عنوان «طب اسلامی» اشاره می کند که ظهور حضرت رسول اکرم (ص) موجب بروز هیچ تغییری در وضعیت پزشکی نشد و در قرآن نیز با وجود آن که پرسش های بسیاری در مورد زندگی انسان بیان گردیده و قوانین زیادی مطرح شده است، در هیچ کجای آن نه به پزشک اشاره ای شده است و نه به دانش پزشکی. روشن است که مطابق مستند ات انکارناپذیر، این اظهارنظرهای ناآگاهانه یا مغرضانه تا چه حد از حقیقت دور است. اظهار نظرهایی نظیر آن چه اولمان در خصوص اسلام و پزشکی و نقش مسلمین در توسعه ی دانش پزشکی اظهار داشته است، در نوشته های بسیاری از دیگر نویسندگان دنیای غرب نیز وجود دارد. در این نوشتار کوشش شده است تا علاوه بر تشریح نقش پزشکی نبوی در پیشرفت دانش پزشکی، ریشه های تلاش غرب برای نادیده انگاشتن  نقش اسلام و پزشکان مسلمان در توسعه ی دانش پزشکی مورد بحث قرار گیرند.